ความหมายของคำว่า กุรบ่าน

กุรบ่าน คือ การเชือดสัตว์พลีเพื่ออัลลอฮฺ ในโอกาสแห่งวันอีดิ้ลอัฎฮา อันเป็นวันที่มุสลิมทั่วโลกเฉลิมฉลองแสดงความยินดีแก่มุสลิมจากส่วนต่างๆ ของโลกได้มีโอกาส ไปประกอบพิธีฮัจญ์ ณ นครมักกะห์ ประเทศซาอุดิอาระเบีย วันทำกุรบานจึงตรงกับวันที่ 10 เดือนซุลฮิจญะห์ 

ประวัติการเชือดกุรบาน

ตามประวัติศาสตร์อิสลามที่ปรากฎอยู่ในคัมภีร์กุรอาน อัลลอฮฺทรงต้องการ ที่จะทดสอบความศรัทธาของนบีอิบรอฮีม ดังนั้น คืนหนึ่งอัลลอฮฺจึงได้ทรงทำให้นบีอิบรอฮีม ฝันว่าพระองค์ทรงมีบัญชาให้ท่านเชือดอิสมาอีล ลูกชายของท่านเป็นการพลีถวายให้แก่พระองค์ ในวันรุ่งขึ้น นบีอิบรอฮีม จึงได้นำเรื่องนี้ไปเล่าให้อิสมาอีลฟัง อิสมาอีลมิได้ตกใจกลัวต่อคำบอกเล่าดังกล่าวแต่ประการใด ซ้ำยังบอกแกนบีอิบรอฮีมผู้เป็นพ่อว่า "หากเป็นพระประสงค์ของพระเจ้าแล้วก็ขอให้พ่อปฏิบัติตามและ พ่อจะพบว่าฉันเป็นคนหนึ่งในบรรดาผู้อดทน" (ดูกุรอาน 37:102)   

ดังนั้น นบีอิบรอฮีมจึงได้นำอิสมาอีลไปยังสถานที่แห่งหนึ่งเพื่อทำตามคำสั่งของอัลลอฮฺ ในระหว่างทาง อิบรอฮีมได้ถูกมารร้ายล่อลวงมิให้ท่านทำตามคำสั่งถึงสามครั้งในที่ต่าง ๆ กัน แต่ท่านก็สามารถที่จะเอาชนะ การล่อลวงของมารร้ายและใช้หินขว้างขับไล่มันไปในที่สุด เมื่อมาถึงสถานที่แห่งหนึ่งซึ่งนบีอิบรอฮีม จะใช้เป็นที่เชือดบุตรและเตรียมจะลงมือเชือด อัลลอฮฺก็ทรงเห็นว่านบีอิบรอฮีมเป็นผู้ศรัทธาที่พร้อมจะ ปฏิบัติตามคำสั่งของพระองค์จริง พระองค์จึงได้มีบัญชาให้นบีอิบรอฮีมเชือดแกะหรือแพะแทน ลูกชายของท่าน การเชือดสัตว์พลีจึงเป็นที่ปฏิบัติอย่างหนึ่งในการประกอบพิธีฮัจญ์ ทั่งนี้เพื่อเป็นการกระตุ้นให้มุสลิมได้รำลึกถึงวีรประวัติแห่งความศรัทธาต่อพระเจ้าและการเสียสละ อันสูงส่งของนบีอิบรอฮีมและนบีอิสมาอีล

หลังจากสมัยนบีอิบรอฮีม การกุรบานได้ผิดไปจากเจตนารมณ์และการปฏิบัติดั้งเดิม กล่าวคือพวกชาวอาหรับ ก่อนหน้าสมัยท่านนบีมุฮัมมัด บางพวกได้เชือดสัตว์พลีของจริงอยู่ แต่เจตนาในการเชือดนั้นเพื่อเป็นการ เซ่นสรวงเทวรูปที่พวกตนเคารพสักการะและเอาเลือดของสัตว์ที่ตนเชือดนั้นสาดไปที่กำแพงก๊ะอฺบ๊ะฮฺ ส่วนเนื้อก็แจกให้คนจนเอาไปกิน มาถึงสมัยของท่านนบีมุฮัมมัด หลังจากที่ได้ยึดนครมักก๊ะฮฺ และทำลายเทวรูปบูชารอบก๊ะอฺบ๊ะฮฺลงจนหมดสิ้น แล้วท่านก็ได้ปฏิรูปการทำฮัจญ์ให้กลับสู่แนวทาง ที่ถูกต้อง การทำกุรบานซึ่งเป็นหนึ่งในข้อปฏิบัติของการทำฮัจญ์ก็ได้ถูกปฏิรูปให้กลับเข้าสู่เจตนาเดิมและวิธีการ ปฏิบัติที่แท้จริงของมัน นั่นคือ การอุทิศให้แก่อัลลอฮฺ

เหตุใดผู้เชือดกุรบ่านจึงห้ามตัดผมและเล็บ

คำถาม : การไว้เล็บและผม (ไม่ตัด) ในช่วงสิบวันต้นเดือนซุลฮิจญะฮฺจนกว่าจะเชือดอุฎหิยะฮฺเป็นสุนนะฮฺหรือไม่ ? และหมายถึงรวมทุกคนในครอบครัวหรือไม่? อย่างไร?

ตอบ :  มีหะดีษยืนยันจากท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ว่า “บุคคลใดประสงค์จะเชือดสัตว์กุรบาน เมื่อเข้าสู่สิบวันแรกของเดือนซุลหิจญะฮฺเขาจงละเว้นการตัดผมและตัดเล็บ” ในบางสายรายงานเพิ่มอีกว่า “และห้ามตัดสิ่งที่อยู่บนผิวหนังของเขาแม้แต่สิ่งใดก็ตาม"

คำสอนของท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ในที่นี้มาในรูปของการห้าม และสิ่งที่ถูกห้ามถือว่าเป็นสิ่งที่หะรอม ตราบใดที่ยังไม่มีหลักฐานมาลบล้าง ดังนั้น ผู้ใดก็แล้วแต่ที่ประสงค์จะเชือดกุรบ่านเขาจะต้องไม่ตัดเล็บและเส้นขนทุกชนิดออกจากร่างกาย ซึ่งเป็นข้อห้ามเฉพาะผู้ที่จะเชือดกุรบ่านเท่านั้น มิได้เกี่ยวข้องกับภรรยาหรือลูกๆ ของผู้เชือดแต่อย่างใด เพราะคนในครอบครัวเป็นเพียงที่คนเขาเชือดกุรบ่านให้ พวกเขาไม่ใช่เจ้าของสัตว์ผู้ที่จะทำการเชือดกุรบ่านนั้น

หากมีผู้ถามว่าแล้วมีเหตุผลอะไรที่ห้ามมิให้ตัดเล็บตัดผมในช่วงเวลาดังกล่าว? ณ ที่นี้ เราสามารถตอบได้ 2 นัย คือ

นัยที่ 1 คือว่าการที่ท่านนบีห้ามสิ่งใดก็แล้วแต่ย่อมมีหิกมะฮฺหรือเหตุผลอยู่เบื้องหลังสิ่งนั้นๆ และการใช้ให้ทำสิ่งใดก็ย่อมมีหิกมะฮฺเช่นเดียวกัน เมื่อรู้เช่นนี้แล้วก็เป็นการพอเพียงแล้วสำหรับมุอ์มินที่จะต้องยอมรับคำสั่งดังกล่าว อัลลอฮฺได้ตรัสไว้ในอัลกุรอานว่า

﴿ إِنَّمَا كَانَ قَوۡلَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ إِذَا دُعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ لِيَحۡكُمَ بَيۡنَهُمۡ أَن يَقُولُواْ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۚ ﴾ [النور: ٥١] 
ความว่า “แท้จริงแล้ว ถ้อยคำของบรรดาผู้ศรัทธา เมื่อพวกเขาถูกเชิญชวนสู่อัลลอฮฺและเราะสูลของพระองค์ เพื่อจะได้ตัดสินระหว่างพวกเขา พวกเขาก็จะกล่าวว่า เราได้ยินแล้ว เราเชื่อฟังแล้ว” (อัน-นูรฺ 51)

และมีหะดีษที่รายงานจากท่านหญิงอาอิชะฮฺว่า มีหญิงผู้หนึ่งได้ถามนางว่าทำไมที่สตรีที่มีประจำเดือนต้องชดใช้การถือศีลอดแต่ไม่ต้องชดใช้ละหมาดล่ะ ? นางตอบว่า “เพราะท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ใช้ให้เราชดการถือศีลอด แต่ไม่ได้ใช้ให้ชดละหมาด” เหตุผลข้อนี้ถือเป็นเหตุผลเด็ดขาดที่ไม่มีใครสามารถโต้แย้งได้อีก นั่นก็คือว่า บทบัญญัติต่างๆ นั้นมีเหตุผลหรือหิกมะฮฺอยู่ว่า เป็นเพราะอัลลอฮฺและเราะสูลได้สั่งให้ทำเช่นนั้นเราจึงปฏิบัติตาม

นัยที่ 2 ก็เพื่อให้มุสลิมทั่วทุกมุมโลกที่ประสงค์จะเชือดกุรบ่านมีความรู้สึกร่วมกัน ปฏิบัติแบบเดียวกันกับบรรดาหุจญาจญ์ที่กำลังทำหัจญ์ซึ่งครองชุดอิหฺรอมอยู่ และถูกกำหนดเป็นข้อห้ามสำหรับพวกเขาไม่ให้ตัดผมและเล็บ วัลลอฮุอะอฺลัม

แปลโดย : อับดุศศอมัด อัดนาน
ตรวจทานโดย : ซุฟอัม อุษมาน